SPSS مخفف عبارت «Statistical Package for the Social Sciences» به معنای پکیج آماری برای علوم اجتماعی است. شرکت IBM این نرم افزار را برای تحلیل داده معرفی کرد. محیط این نرم افزار به خوبی ساده‌ترین تا پیچیده‌ترین مدلهای آماری را تحلیل می‌کند.
همچنین از SPSS در حوزه محاسبات و هوش مصنوعی به کرات برای مدلسازی استفاده می‌شود. در رشته‌های مختلف علوم اجتماعی، پژوهش‌های بازاری، پزشکی، نظرسنجی شرکتی، سازمان‌ها، بازاریابی و آموزشی هم کاربرد دارد.
در واقع کار جمع آوری و سازماندهی داده‌ها با کمک SPSS ساده می‌شود. همچنین دستیابی به اهداف مدنظر، ارائه بازخورد در حوزه تصمیم گیری و تعیین راهبرد منجر به بهترین عملکرد ممکن از جمله قابلیت‌های تحلیلی این نرم افزار است.
با کمک نرم افزار SPSS تحلیل‌های مختلفی از جمله آزمونهای ناپارامتریک، آمارهای تحلیلی، آزمودن اعتبار و روایی پرسشنامه‌ها، مقایسه متغیرهای مختلف، طراحی نقشه شناختی و پیش بینی‌های تک متغیر و چند متغیر امکان پذیر است.
ویژگیهای SPSS
نرم افزار SPSS کاربرد گسترده‌ای در زمینه محاسبات آماری دارد و ابزاری برای مطالعه، پژوهش و تصمیم گیری است. ویژگیهای زیر در این نرم افزار مطرح است:
- دارای صفحه گسترده برای حل معادلات ریاضی، جبری و آماری است.
- امکان مدیریت و پردازش پایگاه داده با قابلیت به روزرسانی در عملیاتها و تهیه گزارش‌های سفارشی را دارد.
- با گزارش ساز این نرم افزار به خروجی‌های جذابی در مورد پژوهش‌ها می‌رسید که حاوی متن، جدول، نمودار و نتایج آماری در داخل یک فایل هستند.
- با تحلیل داده در این نرم افزار به اطلاعات لازم برای محاسبه آماره‌های توصیفی، استنباطی و چند متغیره خواهید رسید.
- با داده کاوی می‌توانید سرچ های هوشمندانه را اجرا کرده و با طراحی درخت‌های تصمیم گیری، تقسیم بندی بازاری یا طراحی شبکه‌های عصبی هوش مصنوعی به استنباط اطلاعات مخفی شده در داده‌های خام بپردازید.
مزایای استفاده از نرم افزار SPSS
- صرفه جویی در کار و زمان تا حدی که محاسبات چند ساعته یا چند روزه در عرض چند ثانیه انجام می‌شوند.
- محاسبات دقیق‌تر و اجتناب از گرد کردن و محاسبات تقریبی.
- امکان تحلیل حجم زیادی از داده‌ها با استفاده از نمونه‌های بزرگتر و متغیرهای بیشتر را فراهم می‌کند.
- امکان دستیابی به یادداشت‌های مفهومی از محاسبات انجام شده فراهم است. یعنی امکان تصمیم گیری، تفسیر نتایج و تحلیل انتقادی وجود دارد.
- یکی از ابزارهای رایج در حوزه پژوهش کسب و کار و سایر رشته‌های علوم انسانی است.
- با سایر برنامه‌های مدیریت داده سازگار است. پس امکان انتقال داده از یک برنامه به برنامه دیگر فراهم است.
اجزای تشکیل دهنده نرم افزار SPSS
این نرم افزار برای ویرایش و تحلیل هر نوع داده‌ای طراحی شده است. این داده‌ها از منابع مختلف پژوهشی، مشتریان، گوگل آنالیتیکس یا سایر فایل‌های لاگ سرور وب سایت به دست می‌آید. نرم افزار SPSS قادر به باز کردن تمامی فرمت‌های سازگار با داده‌های ساختار یافته از جمله موارد زیر است:
- صفحه گسترده‌های ام اس اکسل یا اپن آفیس( OpenOffice)
- فایل‌های Plain text (.txt یا .csv)
- پایگاه‌های داده ارتباطی (SQL)
- Stata و SAS
گزارش گیری در SPSS
به راحتی می‌توان جداول و نمودارهای موجود در خروجی را به داخل سایر برنامه‌ها کپی کرد. برای مثال بسیاری از کاربران از پردازشگرهای ورد مثل MS Word، OpenOffice یا Google Docs برای گزارش گیری استفاده می‌کنند. جداول هم معمولاً با فرمت rich text قابل کپی شدن هستند؛ یعنی سبک فونت و کادر بندی خودشان را حفظ می‌کنند. تصویر زیر نتیجه کپی کردن جدول خروجی SPSS در OpenOffice را نشان می‌دهد.
آماره‌های استنباطی
نرم افزارSPSS حاوی تمامی آزمونهای اصلی و تحلیل‌های چند متغیره است که در ادامه به برخی از آنها اشاره می‌کنیم:
- آزمونهای t
- آزمونهای خی دو
- آنوا (ANOVA)
- همبستگی‌ها و سایر معیارهای مرتبط با آن
- رگرسیون
- آزمونهای ناپارامتریک
- تحلیل عامل
- تحلیل خوشه‌ای و غیره
در مورد خروجی هم امکانات زیادی وجود دارد. نمودارها یا چارت‌ها را می‌توان به صورت تصویر و با فرمت .png کپی کرد. نمودارها هم با فرمت rich text ذخیره می‌شوند؛ چون چیدمان، فونت‌ها و حاشبه های نمودار را به همان شکل حفظ می‌کند.